“FİLYOS İÇİN LOJİSTİK TRENİ KAÇTI MI?”

 Haber-Şafak Negüzel  

CHP Zonguldak Milletvekili Eylem Ertuğrul, Filyos Limanı’nın potansiyel bir lojistik merkezi olmasına rağmen gerekli yatırım yapılmadığını ve geçmişte “Dev Bir Lojistik Üs” olacağına dair vaatler verilmiş olmasına rağmen âtıl bırakıldığını öne sürerek, “Filyos için lojistik treni kaçtı mı?” diyerek tepki gösterdi.
Yazılı açıklama yapan aynı zamanda Milli Savunma Komisyon Üyesi olan Ertuğrul, “Devletin tüm kaynaklarında “Kızılırmak Deltası’ndan Sakarya Irmağı’na kadar olan bölgenin en değerli ekosistemi” olarak anlatılan Zonguldak’taki Filyos Vadisi’nde termik santrallerden çimento fabrikasına, petrokimya tesislerinden kömür-cevher depolama tesisine kadar bir dizi işletme açılması planlanıyor” ifadelerini kullandı.
II. Abdülhamit’in rüyası olarak tanıtılan Filyos Projesi’nde yapılması planlanan yatırımların Dünya Bankası için hazırlanan bir raporda ortaya çıktığını hatırlatan Ertuğrul, Filyos Limanı ile onun hemen arkasından kurulacak endüstri bölgesinin kara ve demir yolu bağlantısını sağlamak amacıyla “Filyos Limanı ve Filyos Endüstri Sanayi Bölgesi Demiryolu İltisak Hattı Bağlantısı Projesi” geliştiren Bakanlığın, kredi başvurusu için Dünya Bankası’na dosya hazırladığını da kaydetti. 
Ertuğrul, hazırlanan ve bakanlığın resmi internet sitesinde yayınlanan dosyada, çalışmanın Filyos Vadisi Projesi'nin bir parçası olduğu dile getirildiği proje kapsamında planlanan yatırımları şu şekilde sıraladı:
“Liman, termik santral, çimento ve toprak sanayi, demir çelik tesisi, LPG depolama tesisleri, petrokimya tesisi, petrol ve petrol ürünleri depolama tesisi, kömür-cevher stok alanı ve kül atım sahası. Filyos limanı ve bağlantı yollarının hazırlanmasının ise toplamda iki yıl süreceği yine raporda yer almıştı. Proje kapsamında limanın yapılması için denizin de doldurulması planlanmıştı. Hatta bu süreçte dünya bankasına sunulan rapor olmasa planlamalardan bizler de halkımız da bir haberdik.” 
“NEDEN LOJİSTİK MERKEZİ OLARAK KULLANILMIYOR?”
2027’de biteceği öngörülen demir yolu ihalesini de dile getiren ancak ne amaçla ve ne şekilde kullanılacağına dair bilginin olmadığını iddia eden Ertuğrul şunları aktardı:
“Türkiye'nin Akdeniz ile Karadeniz kıyıları arasındaki kuzey-güney yönündeki intermodal ve demiryolu taşımacılık koridorlarının geliştirilmesi, Türkiye'nin Akdeniz Havzası ile Karadeniz'in kuzeyindeki ülkeler arasında önemli bir lojistik koridor olmasını sağlayacaktır. Filyos Limanı ve lojistik merkezi, doğru kurgulanacak alt ve üstyapısıyla yurtiçi ve yurtdışı taşımacılık koridorları üzerinde önemli bir ekonomik yapıya dönüşme kapasitesine sahiptir. Filyos Limanı ile Karadeniz'de bulunan Romanya, Ukrayna, Rusya ve Gürcistan limanları arasında kurulacak düzenli gemi ve Ro-Ro hatları, bu limanlar arasındaki iş birliğini ve hacmini artıracaktır. Buradaki en önemli iki nokta Filyos Limanı’nın mutlaka Türkiye ana demiryolu hattına bağlantısının sağlanması ve Filyos Vadisi'nin ekolojik dengesinin korunması ve gözetilmesidir. Nitekim bu limanın ana demir yolu hattıyla bağlantısı 10 km uzunluğunda kılçık demiryolu bağlantısıyla sağlanabilir durumdadır ve bu ihale süreci de başlamıştır. Ancak biz yaptığımız araştırmalarda örneğin 2020-2023-2035-2053 yıllarına dair planların gösterildiği Türkiye Lojistik Master Planı’nda Filyos Limanı’nın lojistik merkezi olarak öngörülmediğini tespit ettik. Hem Türkiye için hem bölgemiz için yüksek potansiyelli bir liman olmasına rağmen Kuzey-Güney koridoru özel bir şirket tarafından işletilen Samsun Limanı üzerinden oluşturulmuş durumda. Yatırımlar Filyos Limanı’na yapılsa hem ekolojik dengenin korunduğu hem de çok daha yüksek potansiyelli bir ticaret ağının ortaya çıktığı bir senaryo gerçekleşecek. Üstelik bölgemize daha önce Enerji ve Ulaştırma Bakanlarının yaptığı ziyaretlerdeki açıklamalarında Filyos Limanı’nın lojistik bir üs olarak düşünüldüğü belirtiliyordu. Ancak bugüne kadar bu üssü kuracak anlamlı bir yatırım yapılmadı. Şu an sadece bir demir yolu ihalesi var 2027’de bitecek deniyor. Ancak ne amaçla ne şekilde kullanılacağına dair bilgi yok. 
Filyos’a yapılan 25 milyon ton kapasiteli limanın yörede kurulacak yeni termik santraller için yurt dışından getirilecek ithal kömürün tahmil ve tahliyesi için yapıldığı geçmişte gündeme gelmişti. Eğer böyle bir niyette ısrar söz konusuysa biz buna karşı çıkarız.”
“EĞER CEVAP VERİRLERSE KAMUOYUYLA DA PAYLAŞACAĞIZ”
Filyos Limanı’nın bölge ve ülke adına yapılacak doğru yatırımlarla ortaya çıkarılabilecek tüm bu potansiyeline karşın Kuzey-Güney koridoru bağlantısının çok daha dar hinterlanda ve kapasiteye sahip Samsun Limanı üzerinden planlanmış olmasının anlaşılamadığını ileri süren Ertuğrul, açıklamasında şunları bildirdi:
“Batı Karadeniz Kalkınma Ajansınca hazırlatılan ve Kasım 2020’de yayımlanan “Filyos Lojistik Merkez Araştırma ve Ön Fizibilite Raporu”nda Türkiye’nin Akdeniz ile Karadeniz kıyıları arasındaki kuzey-güney yönündeki intermodal ve demir yolu taşımacılık koridorlarının geliştirilmesi, Türkiye’nin Akdeniz Havzası ile Karadeniz’in kuzeyindeki ülkeler arasında önemli bir lojistik koridoru olmasını sağlayacağı belirtilmiştir. Filyos Limanı, yıllık 25 milyon ton yük elleçleme kapasitesiyle Türkiye’nin en büyük 3 limanından biridir.  Karadeniz Bölgesi’ndeki diğer limanlardan, özellikle Trabzon ve Samsun limanlarıyla karşılaştırıldığında önemli üstünlüklere sahiptir. Samsun Limanı’nın yıllık elleçleme kapasitesi 11.5 milyon tonken, Filyos Limanı’nın 25 milyon tondur. Demir yolu ağı bulunmayan ve hinterlandı dar olan Trabzon Limanı’na karşılık, Filyos Limanı’nın geniş bir hinterlandı bulunmaktadır ve demir yolu bağlantısıyla hava ve kara yolu bağlantısı da oldukça elverişli durumdadır. Yaklaşık 10 km uzunluğunda kılçık demiryolu bağlantısıyla ana demir yolu hatlarına bağlantısı sağlanabilecektir. Buna ilişkin bir demir yolu ihalesi de gerçekleştirilmiştir. 3 bin metre rıhtım uzunluğuyla Filyos Limanı, adı geçen limanlara bu açıdan da üstünlük sağlamaktadır. Filyos Limanı, Ankara ve İç Anadolu Bölgesi’ne en yakın limandır.  Ulaşım imkanlarının uygunluğu ve çeşitliliği avantajlarıyla Orta Anadolu’nun ihracatının büyük bir kısmı Filyos Limanı’ndan yapılabilmektedir. 
Filyos Bölgesi, yolcu ve yüklerin ulaştırma modlarını değiştireceği bir nokta olacağı için yapılacak yeni yatırımlarla limanın akıllı ulaşım sistemlerini daha aktif şekilde kullanmasının önü açılmalıdır. Orta ve uzun vadede 3 deniz 3 liman projesi kapsamında ortaya çıkan limanın, Mersin ve Çandarlı limanlarıyla tam bağlantısı sağlandığında, Türkiye’nin önemli lojistik merkezi haline gelecek ve bu üssün en önemli aktörü konumunda olacaktır. Böylelikle, Türkiye’yi denizcilik alanında bölgesel liderliğe daha hızlı yaklaştırabilecektir. Filyos Limanı’nın hem bölgemiz hem ülkemiz adına yapılacak doğru yatırımlarla ortaya çıkarılabilecek tüm bu potansiyeline rağmen, Kuzey – Güney koridoru bağlantısının çok daha dar hinterlanda ve kapasiteye sahip Samsun Limanı üzerinden planlanmış olması anlaşılamamıştır. Bu nedenle de geçmişte bu bölge için ‘Filyos dev bir lojistik üs olacak’ açıklamalarını yapmış olan Ulaştırma Bakanı’na sorularımızı sorduk. Eğer cevap verirlerse gelen cevapları kamuoyuyla da paylaşacağız. Çünkü Filyos Bölgesi’nin durumu sadece Karadeniz’i değil tüm Türkiye’yi ilgilendiren bir konu.”
ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞINA SORULAR
CHP Zonguldak Milletvekili Milli Savunma Komisyon Üyesi Eylem Ertuğrul, bakanın yanıtlamasını istediği 6 adet soruyu da aktardı. Şöyle:
1) Kuzey Güney Koridoru neden çok daha fazla potansiyele sahip olan Filyos Limanı'ndan değil de özel bir şirket tarafından işletilen Samsun Limanı'ndan planlanmıştır?
2) Filyos Vadisi projesi içerisinde yer alan Filyos Limanı projesi amaçlarından biri de çok modlu taşıma fırsatı yani intermodal taşıma olmasına rağmen bugüne kadar limana neden bu yönde bir yatırım yapılmamıştır?
3) Bakanlığınızın "Türk Demiryolu Sektöründe İntermodal Taşımacılık Hizmetlerinin Güçlendirilmesi Koridor Geliştirme Stratejisi" projesine, Türkiye'nin 3 büyük limanımdan biri olan ve potansiyel açısından diğer limanlardan ayrışan özellikleri bulunan Filyos Limanı neden dahil edilmemektedir?
4) Filyos Limanı'na demir yolu hattı için düzenlenen ihalede hangi aşamaya gelinmiştir?
5) Bu ihale sonucu getirilecek demir yolu hattı, Filyos Limanı'nda intermodal taşımacılığın yapılabilmesi için yeterli olacak mıdır? Yoksa çok modlu taşıma faaliyetinin gerçekleştirilebilmesi için başkaca yatırımlar planlanmakta mıdır?
6) 2020 yılında bakanlığınızca yayınlanan Türkiye Lojistik Master Planı incelendiğinde; bakanlıklarınızın Filyos bölgesinin lojistik bir üs olacağına dair açıklamalarının aksine 2053 yılındaki planlamada dahi Filyos'un bir lojistik merkezi olarak gösterilmemesinin nedeni nedir?