Çanlar bölge ekonomisi için çalıyor

Zonguldak´ta özelleştirmenin olumsuz etkilerini süspanse edecek önlemlerin alınmayışı, 2008 global krizinin Ereğli Tersaneleri üzerindeki olumsuz etkilerinin yarattığı iki büyük istihdam kaybının ardından, özel kömür işletmelerinin faaliyetlerine ara vermeleri bölge ekonomisi açısından  3. tehdit dalgası olarak değerlendiriliyor.

Zonguldak´ta Madencilik sektöründe yaşanan sıkıntılar, son on yılda farklı nedenlerle arka arkaya dizilen ekonomik kriz dalgalarına bir yenisini ekliyor. Dört bin maden işçisinin işsiz kalmasının bölge ekonomisine olumsuz etkilerinin 2008´den bu yana devam eden göç olgusuna katkı vermesinden endişe ediliyor.

Zonguldak´ta Erdemir´in özelleştirmesinin rdından şirketin özellikle satış ve nakliye politikalarında yaptığı değişiklikler sac  ticareti yapanlar ve nakliyeci esnafına ağır bir darbe indirdi.

Bölge ekonomisinin yaşadığı kan kaybı, Ereğli´de beş bin kişiden fazla işçinin çalıştığı tersanelerin 2008 global ekonomik krizinin etkileri yüzünden kapanma noktasına gelmesi dikkate değer ölçüde yetişmiş işgücünün bölge dışına göç etmesiyle sonuçlandı.

Bu iki kriz dalgasının ardından, Soma´da yaşanan maden faciasının yarattığı ortamda, Maden işçilerinin çalışma koşullarında iyileştirmeler öngören düzenlemeler, Rödevanslı sahalarda madencilik faaliyeti yürüten 21 özel işletmenin faaliyetlerine son vermesine yol açtı.

Kamuoyunda halen tartışılan düzenlemelerin yol açtığı deprem, dört bin kişiden daha fazla bir istihdamın açığa çıkardı. Halen faaliyetini sürdüren işletmelerin ve ocakların işler durumda kalması için çalışmayı sürdüren madencilerin de faaliyetlerine son verilmesi durumunda bu sayının daha da artmasından endişe ediliyor.

Bilindiği gibi Türkiye Taşkömürü Kurumu da 2009 yılından bu yana emekli olan işçilerin yerine yeni işçi alımı yapılması konusundaki Genel Maden İşçileri Sendikası´nın girişimleri de bir türlü sonuçlanmadı. Bu durum da geleceğe yönelik karamsar beklentilerde artış yaşanmasına yol açıyor.

Tüm bu nedenlere bağlı olarak yaşanan iki kritik istihdam kaybı dalgasının ardından bu ölçekte bir işsizin ortaya çıkmasının, bölge ekonomisinin diğer aktörlerini de olumsuz etkilemesi bekleniyor.

YENİ GÖÇ DALGASINI TETİKLER Mİ?

Madencilik sektöründe yaşanan sıkıntılara çözüm bulunmazsa, 2008 global krizinin ardından nüfusu azalmaya başlayan Zonguldak´ın yeni bir göç dalgasıyla karşı karşıya kalması bekleniyor.

Bilindiği gibi 1970´li yıllarda ülkenin en önemli sanayi kentleri arasında yer alan Zonguldak,  kan kaybetmeyi sürdürüyor. 1980´li yıllara kadar göç alan bölge, önce göç vermeye, ardından da nüfusu gerilemeye başladı.

Türkiye İstatistik Kurumu´nun nüfus sayımları ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi´nden derlenen bilgilere göre, 1975-80 döneminde Zonguldak´ın nüfusu 804 bin 265 kişiydi.  Bu dönemde Zonguldak Türkiye´nin diğer bölgelerinden 45 bin 225 kişi göç alırken, dışarıya 36 bin 546 kişiyi göç vermişti. Bu dönemde Zonguldak´ın net göç hızı binde 10,8 olarak gerçekleşmişti.

1980-85 döneminde Zonguldak´ın aldığı göç, ilk kez verdiği göçün gerisinde kaldı. Bu dönemde 29 bin 219 kişi göç alan Zonguldak, 47 bin 770 kişiyi başka illere göç olarak verdi. Seksenli yılların ilk yarısında Zonguldak nüfusunun göç hızı binde -20 olarak gerçekleşti.

1990´lı yıllarda Zonguldak´ın göç verme hızının daha da hızlandığı gözleniyor. Doksanların ilk yarısında nüfusu 983 bin 254 kişiye ulaşan Zonguldak, dışarıdan 38 bin 943 kişiyi göç olarak alırken, 68 bin 311 kişiyi dışarıya göç olarak verdi. Bu dönemde net göç hızı binde -29,4 oldu.

Doksanlı yılların ikinci yarısında, Zonguldak´tan Bartın ve Karabük´ün ayrılması nedeniyle, bir milyona dayanan Zonguldak´ın nüfusu toplamda bir anda 574 bin 182´ye geriledi. Bu dönemde göç hızının katlanması, göçün büyük bölümünün bölünmeden sonra Zonguldak sınırları içinde kalan kesimde yaşandığını ortaya koydu. 1995-2000  döneminde Zonguldak 27 bin 839 kişi göç alırken, 71 bin 848 kişiyi dışarıya göç olarak verdi. Göç hızı ise binde 73,8 olarak gerçekleşti.

2010´DAN İTİBAREN NÜFUS DA GERİLEDİ

2007 yılından itibaren, Zonguldak´ta Nüfus ve göç göstergeleri, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt sistemi üzerinden ölçülmeye başlandı.

2007-2008 döneminde 619 bin 151 kişi olan Zonguldak, bu dönemde 17 bin 639 kişi göç alırken, 19 bin 530 kişiyi göç olarak verdi. Bu dönemde 1891 kişi Zonguldak´tan dışarıya göç ederken, net göç hızı ise binde -3,1 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde, nüfus artış hızı ise binde 5,3 oldu.

2008-2009 döneminde ise Zonguldak´ın nüfusu küçük bir artışla, 619 bin 812 kişiye yükseldi. Bu dönemde 16 bin 258 kişi Zonguldak´a göç ederken, 20 bin 701 kişi Zonguldak´tan ayrıldı.  Göç hızı ise binde -7,1 oldu.  Bu dönemde nüfus artış hızı binde 1,1 olarak gerçekleşti.

2009-2010 döneminde ise Zonguldak´a gelenlerin, gidenlerden farkı  7 bin 555 kişi olarak gerçekleşti. Bu dönemde Zonguldak´ın nüfusunda ilk kez gerileme görüldü ve 619 bin 703´e geriledi. Nüfus artış hızı ilk kez negatif rakamlara indi: Binde -0,2

2010-2011 dönemindeyse Zonguldak´ın nüfusunda belli bir artış görüldü. ADNKS´ye göre 612 bin 406 kişi olarak tespit edilen nüfus artsa da, göç yavaşlamadı. Bu dönemde Zonguldak 15 bin 822 kişi göç alırken, 23 bin 658 kişiyi göç verdi ve göç hızı binde 12,7 olarak gerçekleşti.

2011-2012 dönemi Zonguldak´ın küresel ekonomik krizin etkilerini en yoğun yaşadığı dönem oldu. Bu dönemde göç hızının binde 13,8´e çıkmasıyla birlikte nüfusta da yaklaşık 6 bin kişilik bir azalma gerçekleşerek, 606 bin 527 kişiye geriledi. Bu dönemde nüfus artış hızı, binde -9,6 oldu.

2008 yılında 619 bin 151 kişi olan nüfusun, 2012 yılında 606 bin 527 kişiye gerilemesi, bu dönemde yıllık ortalama 3 bin 200 kişilik bir nüfus kaybına işaret ediyor.  Veriler aynı zamanda Zonguldak genelinde kırsal kesim nüfusunun çok daha büyük bir hızla azaldığını gösteriyor.

ÇÖZÜMÜ SİYASET BULMALI

Veriler göç hareketlerinin genel ekonomik durumla yakından bağlantılı olduğunu gözler önüne seriyor.

Nüfus kaybının ekonomik koşullarla bağlantılı olması, var olan istihdam olanaklarının geliştirilmesi ve yeni istihdam alanları oluşturulmasının aciliyetine dikkat çekse de, maden ocaklarının faaliyetine son vermesi nedeniyle açığa çıkan işgücünün, yeni yatırımlarla kapatılmasının güç olduğu değerlendirmesi yapılıyor.

Öte yandan Torba Yasanın kömür madeni işletmecilerine getirdikleri yükün ortadan kaldırılması için işçilerin kazanımlarından taviz verilmesine de sıcak bakılmıyor. Zira bu çözüm aynı zamanda özel sektörde iş güvenliği  ile  sosyal ve ekonomik haklar konusunda zafiyetler konusundaki, kamuoyunda eleştirilere yol açan eksikliklerin de sineye çekilmesi anlamını taşıyor.

Bu durumda çözüm de devlet eliyle yapılacak teşvik ve sübvansiyonlardan geçiyor. Bu konunun çözümü probleminin muhatabının ise siyaset kurumu olduğu değerlendiriliyor.

Haber: Hüseyin Aksakal