SİYAH FRAKLI, BEYAZ GÖMLEKLİ PAYTAK YARATIK

Hüseyin AKSAKAL DÜNYA HALİ

Kadim dostum İzzet Aslanbay’ın şube yöneticiliğini yürüttüğü Penguen Kitabevi’nin açılışında, Antarktika’nın kutup ikliminde, bir kar fırtınası arasında denize, boşluğa, evrene ve ötesine bakan  o siyah fraklı, beyaz gömlekli paytak yaratıklar—yani penguenler—katılımcıların birçoğunun aklına gelmiş olmalı.

Çünkü İzzet’in davetiyesini paylaştığı sosyal medyasında, daha önce son kez lise sıralarında otururken kravatlı gördüğüm şahsını tekrar kravatlı görmek için açılışa katılacağımı yazdım. Bu bir şakaydı neticede… Yine de ihtimal o ki açılışta memleketin en kelli felli, okumuş yazmış kişilerinin, düz beyaz gömlekle açılışa katılan İzzet’in neden kravat takmadığını sorması bundandır.

Aslanbay, o gömleğin üstüne siyah ceket giyseydi, Penguen konseptine çok daha yaklaşmış olabilirdi. Ancak çoğu tanıdığının yakından bildiği üzere İzzet, bir penguen kolonisinin tek örnek yapısı ve ruhunu kimlik olarak reddeden bir yapıya sahiptir ve şekil konularına pek prim vermez.

Açılışın akla getirdiği ikinci şey de İzzet’in binlerce kitabın arasına çok yakıştığı ve buradan hem kendisine, hem de tüm Ereğli toplumuna yeni bir ufuk açma fırsatını bulduğu oldu.  Bir kitapçı… Kitabevi yöneticisi… Daha geniş anlamıyla bir kütüphaneci…

 Jorge Luis Borges gibi…

***

Jorge Luis Borges, Latin Amerika edebiyatının temel köklerinden kabul edilir.  Yazarlık kariyerinin büyük bölümü, kör olmasına rağmen Buenos Aires Kütüphanesinin müdürü olarak geçirdiği döneme aittir. Borges hakkındaki bir çok şey açık kaynaklardan erişilebilen şeylerdir.  Bunları tekrar etmeye gerek yok.

Umberto Eco, ilk muhteşem eseri “Gülün Adı”nda bir manastır kütüphanesinin idarecisi olan Papaz Jorge karakteriyle bu Latin yazarı model olarak alır. Postmodern yazarların büyük bölümü, Borges’in yapıtlarına göndermelerde bulunur. Belki dini metinler, İlyada gibi destanlardan sonra en fazla atıfta bulunan metinler Borges’in öyküleridir.

Borges, “Alçaklığın Evrensel Tarihi, “Kurgular,” “Sonsuzluğun Tarihi”, “Yolları Çatallanan Bahçe” gibi okurlarını tekrar tekrar okumak zorunda bırakan kitapları yanında “Cenneti bir bahçe olarak değil, bir kütüphane olarak tahayyül ediyorum” veciz ifadesi ile de tanınır.

Belli bir bakış açısından, Borges’in bu veciz ifadesini “Evreni bir kütüphane olarak tahayyül etmek” gerektiği şeklinde değiştirmek mümkündür belki.

***

Evreni bir kütüphane olarak hayal etme düşüncesi hiç de ilk bakışta görüldüğü kadar fantastik değil. Zira kitapları insanoğlunun tarihsel ve kültürel serüveninden çıkardığınızda, tüm zaman kendi hayat diliminizin kapsadığı süreye, tüm mekan da gözlerinizin erişebildiği ufuk çizgisinin sizin tarafta kalan kısmından ibaret kalır ki, en iyi haliyle bu, koca bir âlemde dört tepenin arasına sıkışıp kalmış bir köy, bir şehir demektir.  Şu haliyle bildiğimiz sınırsız evren içinde atom altı bir parçacıktan başka bir şey değil bu.

Kitaplar size başka bir zaman diliminin, başka ufukların, bahr-ü berrin, kendi başınıza asla vakıf olamayacağınız başka hayatların ve alemlerin var olduğunu anlatır, onlarla iletişim kurmanızı sağlar. Bu anlamda evreni bir teleskop veya mikroskoptan değil, bir tıp adamının teşrih masasından veya bir dervişin dizlerinin dibinden değil, bir kütüphaneden seyreden kişi onu çok daha iyi tanıma; kendisinin o evrenin içindeki yerini kavrama, olanın yerine neyin olması gerektiği konusunda fikirlerini çok daha iyi oluşturma şansına sahip olur. Kitaplar olmaksızın evren çok daha küçük, ufuklar çok daha yakın, hayat çok daha sıkıcıdır. Tıpkı şiirler olmadan aşkların bir hormon değişikliği dışında bir şey olamayacağı gibi.

***

Kırk yıla yakın süredir dostu olmakla gurur duyduğum İzzet’in idareciliğini üstlendiği Karadeniz Ereğli Penguen Kitabevi, sıradan bir işyeri değil. Ereğli’de yaşayan herkesin ufkun ötesini daha net görme fırsatı bulacağı bir pencere. 

Kendisi  Kitabevinin “Çocukların, gençlerin kitapla, bilgiyle temasını sağlamak, geldiklerinde rahat bir ortamda hem okumaları, hem çalışmaları, farklı aktivitelerde bulunduğu bir ortam” olduğu kadar, “Sadece kitap alıp gittiğiniz değil, insan ilişkilerinin geliştiği, birlikte sosyalleştiğimiz bir alan” olacağını söyledi açılışta.

Bu sözleri, kendisinin böyle bir kurumsal yapı için bulunabilecek en nitelikli kişi olduğunun da ispatı bir bakıma.  Dürüst ve çalışkan… Misyonu biliyor, potansiyeli görüyor, olayın ruhunu özümsüyor. Umut ve kaygı dolu yolcularla dolu, yeni ufuklara yelken açan bir geminin dümenini doğru yönde bir kitap tutkunundan başka kim tutabilir?

İzzet’in bir tesadüf zinciri sonucu kurulduğunu söylediği bu mekanın, Ereğli’nin ufkunu bugüne kadar görülmemiş mesafelere taşıma potansiyeline sahip olduğuna –en az İzzet kadar, belki daha fazla—inanıyorum.

İzzet’e, Penguen Kitabevi’ne, en önemlisi de Ereğli’ye hayırlı olsun… Borges’in bir öyküsüne atıfla söylemek gerekirse, “Babil Kent Piyangosu”nda en güzel ödüllerden biri Ereğli’ye çıktı!

Hüseyin AKSAKAL DÜNYA HALİ Tarafından Yazılan Son Yazılar