Ereğli ve ERDEMİR´in tarihini yazdı
Kitabı ile ilgili söyleşi yaptığımız Burhan Akbaş kitabı hakkında bilgiler verdi. İşte o söyleşi…
NEDEN BÖYLE KİTAP VE BÖYLE BİR KONU?
Gözlerimi hayata 1977 yılında bir ERDEMİR İşçisi babanın
çocuğu olarak açtım. Evimiz işçi mahallesi diyebileceğimiz ve fabrika sahasını
tepeden gören Yarma(Elma Tepe) Mahallesi´ndeydi. Her sabah kalktığımda gördüğüm
ilk şey ERDEMİR ve sahasındaki hareketlilik idi. Gündüzlerin hareketliliği
gecelerin ışık denizine dönüşürdü. Fabrika babam için İş ve ekmek iken bizim
gelecek umudumuzdu. Ereğli gibi. Film izlemeye gittiğimiz sinema, maçlarını
izlediğimiz takım, denize girdiğimiz plaj, okuduğumuz okuldu…
Fabrikanın kuruluşu çocukluk merakımdı, Teknik Lise ´de
öğrenci iken stajyer olarak iki yaz yakından görme şansına sahip olduğum bu
devasa fabrika, benim için inşa sürecin araştırılması merakını daha da artırdı.
Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Cumhuriyet Tarihi
alanında bir yüksek lisans tezi hazırlamam gerektiğinde benim konum belliydi: Erdemir
ve Ereğli
EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARININ KURULUŞU VE EREĞLİ
HAVZASI (1960-1980) ismiyle hazırlamış
olduğum kitabımı esasında ´´Karadeniz Ereğlisi´nde Ağır Sanayinin Kuruluşu
Sosyoekonomik Etkileri 1960-1980´´ 2013 yılında Marmara Üniversitesi
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Cumhuriyet Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans
Tezi olarak sunmuştum. Tez danışmanım Doç. Dr. Ali Satan Bey´di. Hazırlamış
olduğum tezim Prof. Dr. Süleyman Beyoğlu, Doç. Dr. Ali Satan ve Doç. Dr.
Cemalettin Şahin´den oluşan jüri tarafından 01/07/2013 tarih ve 12-5 sayılı
kararıyla oy birliği ile kabul edilmiştir.
TEZİ HAZIRLARKEN NASIL BİR VARSAYIMLA YOLA ÇIKTINIZ?
Tarih biliminde önceden şöyle bir sonuca ulaşacağım şeklinde
bir araştırma yapılmaz. Ama konu belirlenirken belgelerin nerede olabileceği
şeklinde bir tasavvur geliştirilebilir. Benim savına göre kitabımıza dayanak
olan tezi hazırlarken Türkiye´nin 1960´lı yıllarının en değerli sanayileşme
projesi olarak görülen ERDEMİR´in devletin resmi kayıtlarında ve arşivlerinde
çok zengin bir şekilde kaydının tutulmuş olması gereğiyle yola çıktım. Üzerinde
yarım asır geçmiş bir projenin pek çok önemli sonucunun ortaya çıkmış olduğunu
düşündüm. Yaptığım arşiv taramalarında bu düşüncemde haklı olduğumu da gördüm.
BAŞLICA ULAŞTIĞINIZ KAYNAKLAR NELER OLDU?
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Arşivinde, Başbakanlı
Cumhuriyet Arşivinde, TBMM Kütüphanesi´nde, Ankara Milli Kütüphane´de, Beyazıt
Devlet Kitaplığı´nda ve Ereğli Halk Kütüphanesinde, Resmi Gazete ve TBMM Zabıt
Ceridelerinde ERDEMİR´in kuruluş süreci ve Ereğli´ye yansımaları hakkında çok
kıymetli belge ve bilgilere ulaştım. Pek çok tez, makale, kitap, gazete ve
dergiden ve ERDEMİR Faaliyet Raporları´ndan yararlandım.
SİZİN KİTABINIZIN SİZCE EN ÖNEMLİ FARKI NEDİR?
Erdemir´in kuruluş, finansman ve tevsiat süreçlerinin hem
TBMM hem Cumhurbaşkanlığı hem de Başbakanlık arşivlerinden titizlikle takip
ettim
Özellikle Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık Arşivleri´ ile
TBMM´de ERDEMİR´in kuruluşunun hem kanunlaşma hem finans arayışları hem de
fabrikanın inşa süreçlerinde ortaya çıkan sorunların takibi ve çözümü adına
alınan kararlar bakımından çok zengin belgeleri barındırdığını gördüm.
Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivlerinde tespit ettiğim çok
önemli belgeleri kitabımızda yayınladık.
ERDEMİR´in kuruluş sürecinde TBMM´deki konuşmaları TBMM
Tutanaklarından, Zabıt Ceridelerinden takip ettim. Ele aldığımız dönemle ilgili
ERDEMİR Faaliyet Raporlarına ulaşarak üretim, kar, zarar verilerini tespit
ettim. Zonguldak, Şafak, Şirin Ereğli, Ereğli Memleket Gazetelerini 1928-1980
aralığında günü gününe tarayarak neredeyse bir ERDEMİR kuruluş günlüğü şeklinde
fabrikanın inşa sürecini ele almaya çalıştım.
Ulusal basında özellikle daha merkez bir bakışa sahip
Milliyet Gazetesi´ni gün be gün taranırken bazı dönemsel olaylarda Cumhuriyet,
Hürriyet, Halka ve Olaylara Tercüman ve Yeni Asya Gazetelerinden
yararlanılmıştır. Konu ile ilgili yazılmış pek çok tez, makale, kitap ve dergi
incelenmiştir.
NEDEN 2018´DE YAYIMLAMAYA KARAR VERDİNİZ?
Esasında 2013 yılında yayımlamak için girişimde bulundum
ancak bu sırada Cumhurbaşkanlığından daha önce tezin yazımı sürecinde talep
ettiğim ancak elime ulaşmayan yeni belge ve bilgiler geç de olsa elime ulaştı.
Bu belgelerin oldukça önemli belgeler olduğunu görünce o dönemde kitabı
yayımlamayı erteleyip kitabı geliştirme gayreti içine girdim. Özellikle
1960-1980 döneminde Ereğli´de yayımlanmış yerel basının Ereğli Halk
Kütüphanesi´nde bulunmayan eksik nüshalarını ülkemizin farklı kütüphanelerinde
aramaya başladım. Nihayetinde kitabımızı epey bir geliştirme imkanına kavuşmuş
olduk.
BU KİTAP SADECE ERDEMİR TARİHİ Mİ?
Hayır. Kitabımızın giriş bölümünü geniş bir Ereğli tarihi
ile başlattım ama total bir Ereğli tarihi de yazmak kaygısında olmadım. Giriş
bölümünde 1960 öncesi Ereğlisi´nin sosyal v ekonomik bir fotoğrafını vermek
istedim. 1. Bölümde Türkiye´de demir ve çeliğin tarihini ve Erdemir´in kuruluş
hikâyesini yazdım. 2. Bölümde ise Erdemir´in kuruluşu sonrası Ereğli´nin
nüfusundan eğitimine sanatından sporuna, işçi hareketlerine pek çok alandaki
değişimi yansıtmaya gayret ettim. Erdemir aslında sadece Ereğli de değil tüm
havzayı etkileyen devasa bir dönüştürücüdür. Aslında Erdemir ve Ereğli özelinde
havzanın 1960-1980 döneminin fotoğrafı olarak da nitelendirebilirim.
BU KİTAP NE DEĞİLDİR?
Aslında ele aldığımız konu ve dönemle ilgili çok zengin bir
koleksiyon olmasına rağmen kitabım bir fotoğraf albümü değil. Konu daha çok
Erdemir ve Ereğli Havzası bağlamında ele alınmıştır. Bu nedenle ancak konu ile
ilgisi bağlamında yeter sayıda belge ve fotoğraf değerlendirilmiştir.
BU ARADA ALAPLI TARİHİ ADLI KİTABI ÇIKARDINIZ
O apayrı bir merak benim için. Osmanlı Arşivi´nde çalışırken
tespit ettiğim belgeleri alıp okumak ve paylaşmak arzusuydu. Alaplı bu konuda
çok daha fazla çalışmaya açık bir alan. Alaplı´da algılar tarih olarak
kabullenilmiş. Hala gri alanlar fazla. Yeni çalışmalarla daha da zenginleşecek.
Alaplı ile ilgili olarak 1928-1980 arası arşiv ve basın taramalarını
tamamladım. Konu ile ilgili çalışmalarım devam ediyor.İki yıla kadar kapsamlı
bir çalışma çıkarabilmeyi planlıyorum.
NEDEN ARAŞTIRIYOR VE YAZIYORSUNUZ?
Aslında her araştırma öncelikle kişisel bir merakın
tatminidir. Belki böyle başlıyor ama sonrasında gelecek kuşaklara bir not
düşmek istiyorsunuz. Araştırmalarının bir kenarda kalmasını da istemiyor insan.
Geleceğe not düşmek belki de iz bırakma güdüsüdür yazmak.
SİZCE EKSİKSİZ BİR TARİH KİTABI OLABİLİR Mİ?
Bütün tarih kitapları eksiktir bir bakıma. Tarihçi
yaşamadığı çağın, dönemin yazarıdır. Tarihçinin malzemesi ele alınan dönemden
kalan belgelerdir. Bazen varlığını bildiğiniz şeyleri bile
somutlaştıramadığınız oluyor. Bu durumda yine yazamıyorsunuz. Yazarsanız da
bunun adı tarih olmuyor. Bu sebepledir ki ben de bu kitabı elde etmeyi başarabildiğim
bilgi ve belgelerle yazmaya çalıştım. Bu kitapta temel kaygım ulaşabildiğim tüm
kaynakları tarayarak gelecek kuşaklara bir not bırakmak ve konu ile ilgili
gelecekte yapılabilecek yeni çalışmalara yeni bir basamak oluşturmak olmuştur.
KİTAPLA İLGİLİ ŞU DA OLSAYDI DEDİĞİNİZ BİR ŞEY VAR MI?
Erdemir´in kuruluş süreci sonrası TBMM´de Erdemir Yolsuzluk
Araştırma Komisyonu kuruluyor ve konu ile ilgili bir rapor hazırlanıyor. Ben
bunu tespit ettim. Buradan kalkıp ta TBMM´ ye gidip aradım yok. İlgili yerlere
yazılar yazdım ve bunun cevabını kitabın eklerine koydum. Ama işin aslı
birileri bu raporu buharlaştırmış. Raporun aslını görmek isterdim. Ancak yine
de raporun verilerine dönemin gazetelerinden ulaşabildim.
Peki bu yolsuzluk raporunun kaybolması, buharlaşması
şaşırttı mı sizi?
Şaşırdım dersem dürüst davranmamış olurum. Belki rapor hala
ulaşılabilir olsa daha şaşırtıcı olabilirdi.
KİTABINIZI NE ZAMAN OKUYABİLECEĞİZ?
Kitabımı 15 Mayıs Erdemir´in işletme yıldönümüne
yetiştirmeye çalışıyorum. Kitabım için Erdemir´den sponsor olması için bir
talebim oldu. Erdemir´in olumlu bir yaklaşım göstereceği kanaatini taşıyorum.
Bir aksilik olmazsa Mayıs ayı içinde okuyucu ile buluşacaktır.
Ereğli´den kitapla ilgili beklentiniz nedir?
Ben Ereğli´de kültür ve sanat alanında çok önemli bir
ilginin olduğunu biliyorum. Ereğli´nin ve Ereğli´yi yönetenlerin bu kitaba da
mutlaka gereken ilgi ve desteği göstereceklerdir. Kitabın tüm taraflarının (ki
bunlar temel olarak Erdemir, Sendikalar, Belediye) bu desteği sağlayacaklarına
inanıyorum.
YORUMLAR
İlginizi Çekebilecek Diğer Haberler
ERDEMİR’İN YÜKSELİŞİNE ŞİİR YAZDI
7.12.2021 22:35 2650Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları (Erdemir) sosyal paylaşım platformu Twitter’da bu akşam en çok görülen ve yorum yapılan twitler sıralamasına ...
Posbıyık, festival tarihini açıkladı
20.5.2019 00:00 2852Karadeniz Ereğli Belediye Başkanı Halil Posbıyık, Uluslararası Sevgi Barış Dostluk Festivalinin 5-6-7 Temmuz tarihleri arasında yapılacağının müjdesini İrem Derici konserinde ve...
ERDEMİR, HAYATA GÖZLERİNİ YUMDU
30.12.2021 10:52 3432Karadeniz Ereğli’de Huriye Erdemir, tedavi gördüğü Ankara’da hayatını kaybetti. Yakalandığı çaresiz hastalık ile bir süredir müc...
Son Eklenen Haberler
14 GÜN SONRA GELEN KARA HABER
25.4.2024 14:57 461Zonguldak'ta 14 gün önce trafik kazasında ağır yaralanan 23 yaşındaki Tolgahan Sarı, hayatını kaybetti. Edinen bilgiye olay 11 Nisan günü Çaydamar Ma...
DÜNYA VATANDAŞI OLMAYA ADAY ÖĞRENCELER BİR ARAYA GELECEK
25.4.2024 14:46 145Zonguldak’ın ilçesi Ereğli’de, farklı okullardan lise öğrencilerinin katılacağı KEALMUN'24 konferansı 26-27-28 Nisan tarihinde Karadeniz Ereğli Anadolu L...
TÜBİTAK FİNALLERİ´NDE EREĞLİ’NİN GURURU OLDULAR!
25.4.2024 14:27 260TÜBİTAK Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması Ankara Bölge Finali gerçekleştirildi. TÜBİTAK Başkanı Hasan Mandal, derece elde eden Karade...
KUŞKONMAZ HASADI BAŞLADI
25.4.2024 12:55 172Düzce Merkez Develibesni Köyünde 3 dekar alanda kuşkonmaz üreticiliğine başlayan üretici Meral Başak Bannerman'ın tarlasında yetiştirdiği ilk kuşkonmaz ...
KANALA DÜŞEN TOSUN KURTARILDI
25.4.2024 12:48 158Düzce’de, kanala düşen büyükbaş hayvan kurtarılarak sahibine teslim edildi. Belediye İtfaiye Müdürlüğü ekibi, aldıkları ihbar &...
KESİLEN BİLEZİK ÇIKARILDI
25.4.2024 12:24 272Zonguldak’ta bir kadının sağ el bileğinin şişmesi sonucunda sıkışan bileziğini, itfaiye ekipleri keserek çıkardı. Olay Alaplı ilçesine bağlı Tepeköy Ma...
En çok hangi renk otomobil sattı?
25.4.2024 11:54 166Zonguldak’ta 2024 yılı Mart ayında 1460 taşıtın trafiğe kaydı yapıldı. Peki yakın illerde kaç adet yapıldı? Türkiye genelinde en çok gri renk ara&ccedi...
KESİKBAŞ CİNAYETİNDE SON DURUM
25.4.2024 10:06 266Zonguldak’ta, Mustafa Keleş’in başının kesilerek vücudundan ayrı bir yere gömülmesi cinayeti ile ilgili tutuksuz yargılanan sanıklar hakim karşısına &...
YİĞİT YENİDEN DANIŞTAY BAŞKANI
24.4.2024 17:51 346Danıştay Başkanı Zeki Yiğit, görev süresinin dolmasının ardından yapılan seçimde, bir kez daha göreve seçildi. Zeki Yiğit'in 7 Mayıs 2020'de başl...
ERDEMİR, TUBE & WİRE FUARI’NA ÜÇÜNCÜ KEZ KATILDI
24.4.2024 17:29 263Karadeniz Ereğli’de kurulu olan Türkiye’nin en büyük yassı çelik üreticisi ERDEMİR’in, demir-çelik endüstrisinin uluslar...